Boazodoallu
Historjá
Boazodoallu lea dehálaš ealáhus ja maiddái dehálaš kulturguoddi sápmelaččaide. Boazodoalu bokte sápmelaččat leat doalahan sihke giela ja árbevieruid. Boazodoallu lea boares ealáhus maid sáhttit guorrat gitta Ottara (800.j m.k) áigái. Ottara iežas muitalusa mielde ledje sus 600 bohcco.
Orohagat
Norggas gávdnat boazodoalu Finnmárkkus davvin gitta Hedemárkui lullin. Boazodoallu organiserejuvvo siiddaid ja orohagaid mielde ja Norggas eai sáhte eará go sápmelaččat eaiggáduššat ja doallat bohccuid. Juohkehaččas geas leat bohccot, ferte leat iežas mearka, bealljemearka. Ovdal go dálvi boahtá galget miesit leat merkejuvvon eaiggáda merkii. Finnmárkkus lea dábálaš ahte siida johttá orohagaid gaskkas, geasseorohat lea mearragáttis ja dálveorohat ges duoddaris. Dasa lassin leat boazosápmelaččain orohagat daid gaskkas maid, mat geavahuvvojit johtima vuolde.
Buktagat
Boazodoallu buvttada vuosttažettiin bierggu, muhto maiddái duoljis ja čoarvvis atnet ávkki. Duolji geavahit máŋgga ládje, dan sáhttá goikadit ja geavahit suodjin. Dan sáhttá maid geavahit duddjomii, juogo beaskka goarrut das dahje navválahttit ja ráhkadit sisti. Sisttis sáhttá duddjot iešguđetlágan dujiid, nugo boahkána ja veaskku. Čoarvi lea hirbmat buorre ávnnas máŋggalágan garraduodjái.
Bohccobiergu lea hui njálgga ja dearvvašlaš biepmu, mas lea áibbas unnán buoidi eará bierggu ektui. Boazu guohtu luonddus birra jagi ja bibmojuvvo hárve. Árbevirolaččat lea sápmelaš sihke sálten, goikadan ja suovastuhttán biergguid. Lea maiddái geavahan siskkožiid, vara ja čoliid go málesta. Odne leat dákkár herskot hárve oažžumis midjiide gávpotsápmelaččaide.
Siiddat
Ovtta siidda ealus sáhttet leat máŋga duháha bohcco, muhto gávdnojit maid dieđus unnit ealut. Ovtta orohagas leat dábálaččat máŋga siidda. Siidda siskkobealde gal dábálaččat leat ovtta soga olbmot. Odne leat dávjá siidda olbmuin maiddái barggut olggobealde boazodoalu, ovdamearkka dihte sáhttá eamidis leat eará bálkábargu juogo lassin dahje juo olles virggis.
Boazodoalu jahki
Boazu guoddá miessemánus ja guoddá dušše ovtta miesi, hui hárve guokte. Boazodoalus leat ollu barggut vissis áigodagaid, ovdamearkka dihte dalle go galgá čohkket ealu ja gárdái bidjat mearkumii dahje rátkamii. Maiddái lea ollu bargu johtima oktavuođas ja dalle go divodit áiddiid. Bohccuid ferte guođohit birra jagi ja dán áigge lea hui dábálaš ahte boazosápmelaččas leat fásta vuorut.
- Leat go boazosápmelaččat guovllus gos don orut? Gos sin dálve- ja geasseorohat leat?
- Maid sáhttá duddjot bohcconáhkis?
- Makkár biepmuid sáhttá ráhkadit bohccobierggus?
- Oza ja čilge muhtun boazonamahusaid, mat muitalit leago varis dahje njiŋŋálas boazu, ja bohcco agi ja hámi.